Marzenie o "Świętej Rusi" - idyllicznej zaginionej ojczyźnie, w której w doskonałej zgodzie naród i Cerkiew tworzyłyby doskonałą harmonię - przyświecało pokoleniom greckokatolickich duchownych w Galicji. Oni to po Wiośnie Ludów 1848 r. stali się dźwignią ruchu narodowego Rusinów. Urzeczywistnienie tego marzenia poprzez odbudowę, w oparciu o "święte ustawy Cerkwi Wschodniej", swej narodowości stało się ważną misją hołdujących konserwatywnym zasadom świaszczenników ruskich.
Rzeczywistość galicyjska była taka, że mimo ginącej w zmierzchu wieków tradycji historycznej włączającej tę krainę w spuściznę związaną z panowaniem domu Rurykowiczów, wszystkie sfery życia uległy przemożnym polskim wpływom. Nie była wyjątkiem także miejscowa Cerkiew, od początku XVIII w. unicka. Poddana nader widocznej latynizacji nie mogła uchodzić za ostoję "Świętej Rusi", jak to sobie wyimaginowali wizjonerzy narodowi ze stanu kapłańskiego, zwani potocznie "świętojurcami" (od tytułu archikatedry unickiej we Lwowie - św. Jura, czyli św. Jerzego). Ich wzrok coraz bardziej kierował się na Wschód, lecz nie tyle do pokrewnej Ukrainy, co do mocarstwowych centrów w Moskwie i Petersburgu.

Ze wstępu